Tezhip, süsleme sanatları içerisinde yer alır ve kelime anlamı olarak altınla süslemek demektir. Tezhip, genel olarak kitap ve levha gibi eserlerin süslemelerinde tercih edilir. Bu sanat yerine getirilirken sanatçının içerisinde barındırdığı sevgi ve sabır duyguları dışa vurulur. Tezhip sanatı, devlet büyüklerine, padişahlara veya tanınmış kişilere hazırlanan her çeşit kitapta uygulanan yöntemlerdendir.
Tezhibin en sık kullanıldığı yer ise Kuran’ı Kerimin ilk ve son sayfalarıdır. Bunun yanı sıra birçok kitabın satır aralarında ve sayfa kenarlarında da tezhip sanatı kullanılabilir. Kuran okunurken durulacak ya da secde yapılacak olan ayetlerinin belirtilmesinde de tezhip sanatı tercih edilir. Ayrıca vakıf, secde ve süre de tezhibe örnek olarak verilebilir.
Tezhip Sanatında Kullanılan Araçlar
Tezhip sanatı icra etmeden önce gerekli olan birçok malzeme vardır. Bu malzemeleri şöyle sıralayabiliriz;
- Farklı ayarlarda ezilmiş altın
- Altını parlatmaya yarayan mühre
- Tezhibin en önemli parçalarından bir tanesi olan fırça
- Eskiz kağıtları ve boya
- Maket bıçağı
- Şap ürünü
- Mukavva karton
- Düzgün bir görüntü için cetvel çeşitleri
- İs mürekkebi
- Yapıştırıcı çeşitleri
- Çini mürekkebi
- Aydınlatma araçları
- Boya çeşitleri
- Kalem ve kalem çeşitleri
Bu malzemeleri tezhip sanatında kullanarak ortaya kaliteli ve estetik eserler çıkarabilmek mümkündür.
Tezhip Yapım Aşaması ve Kullanılan Motifler
Tezhip sanatı çok detaylı ve ince bir süsleme sanatıdır ve bu sanat çeşitli şekillerde uygulanabilir. Genel hatları ile açıklanacak olursa herhangi bir teknik işlem yapmadan önce hayal gücünde nasıl bir işlem yapılacağı hayal edilmelidir. Hayal edilen aşamalar tezhip yapım aşamasına farklı şekillerde dökülebilir. Birçok süsleme sanatına göre daha sade ve küçük detaylar ile yapılan tezhip sanatı, bitkisel ve hayvani olarak ikiye ayrılır.
Tezhip sanatında eski zamanlarda geometrik resimlerin kullanılması tercih edilirken zamanla hayvani ve bitkisel şekilleri içeren motiflere geçilmiştir. Osmanlı döneminde yaşamış kişilerden olan Kara Memi, çiçek ve ağaç dekoratifini ilk kullanan kişilerdendir. Bu bakış açısı günümüzde halen önemini korumaktadır. Tezhipte dikkat çekici motiflerden birisi de buluttur. Bulut motifi, farklı bir bakış açısı ürünüdür ve birçok tezhip sanatçısı bu motifi eserlerinde kullanmaya devam etmektedir.
Hattat
